جاسک نگـــر|نگرشی نو به فرهنگ و ادب بلوچی|

فرهنگ وجه تسمیه روستاهای جاسک

روستای باغان

 

در زمان های قدیم در این روستا باغ وجود داشته و کشاورزی از رونق خوبی برخوردار بوده است.به همین دلیل به این روستا باغان می گویند.

 

 

 

منبع:برگرفته از کتاب فرهنگ مردم جاسک نوشته خدابخش زومکی جاسکی

جاسک نگـــر|نگرشی نو به فرهنگ و ادب بلوچی|

انواع باد ها در جاسک

باد لُوار یا دُرُشک (آتش باد)

 

این باد در تابستان و بیشتر اواخر فروردین،اردیبهشت ،خرداد،تیر،مرداد،شهریور و اوایل مهر می وزد.بادی خشک و سوزان است که در روستاها همراه با گرد ود خاک است و در سواحل سوزش کمتر و همراه با شرجی بیشتری می وزد.این باد به طور سریع ثمر نخلها را به خرما تبدیل می کند ولی این خرما زیاد مرغوب نخواهد بود.

منبع: کتاب فرهنگ مردم جاسک نوشته خدابخش زومکی جاسکی

جاسک نگـــر|نگرشی نو به فرهنگ و ادب بلوچی|

فرهنگ وجه تسمیه روستاهای جاسک

روستای نگر

 

نُگَر یا نوگَر به معنی کوهپایه است.واژه نِگَر با کسر نون در لغت فرهنگ معین به معنی ببین،آگاه باش و نگاه کن آمده است.

البته در گویش بلوچی هم احتمالاتی وجود دارد که به معنی کوهپایه بی ربط نیستند.مثلاً نو (نو-جدید) و گَر (شکاف وسط کوه ها) است. و دلیل اسم نگر وجود نُه گَر در این روستا می باشد.

منبع:برگرفته از کتاب فرهنگ مردم جاسک نوشته خدابخش زومکی جاسکی

جاسک نگـــر|نگرشی نو به فرهنگ و ادب بلوچی|

نام شعر:   جنت(بهشت)-شعر بلوچی همراه با ترجمه فارسی

شاعر:   کمال خان                                                                            

بازنویسی و ترجمه:   محمد نوذری                                                   

تهیه،ویرایش،تلفظ و منبع:     سایت جاسک نگر/ نیما نعیمی

-------------------------------------                     

دُنیا مَکانِ عِبرَتِن        اِء زِندِگی بَ نؤبَتِن

این دنیا جای عبرت است/این زندگی و حیات هم به نوبت است

واجَهُن، مَردُم اِدان دَر غُربَتَن        هَمُ اَصلی وَطَن مَی جَنَتِن

ای بزرگواران،آدمی اینجا به مثال غریب (مسافر) می باشد/اما وطن اصلی همان بهشت می باشد

آ پُر اَز هَزاران نِعمَتِن           نیک بَخت ،هَمؤدان راحَتَن

در بهشت هزاران نعمت وجود دارد/آدم های نیک،در بهشت در آسایشند

دائم فًشی و لِذَتِن               واجَه ، جَنَت سَراسَر رَحمَتِن

در بهشت لذت همراه با سلامتی می باشد/ای بزرگواران بهشت سراسر رحمت خدا هست

پَـروردگاری دَعـــوَتِن              نورُ سُرورُ فَرحَتِن

ما مهمان خدا هستیم/شادی و خوشحالی زیاد است

آ حؤرانی گَپ و خَلوَتِن             شَه جؤ و باغ و تِه جَتِن

آنجا همنشین حوران بهشتی هستی/رودخانه ها و باغ های میوه فراوانی موجود است

قَصر و کَلات و مِلَتِن        پاکئن شَراب و شَربَتِن

قصرها و قلعه ها و آدم های زیادی در آنجا هست/شراب و نوشیدنی های پاکی یافت می شود

جانِن،لباس و زینَتِن                                رَبِّ جَلیل رؤیَتِن

لباس ها و آرایش های شاهانه/دیدار پروردگار بلندمرتبه

هِمَت کَنِت کِ اَنگَتِن                اِء بَ کارُ جودُ هِمَتِن

 سعی و تلاش کنید که مرگ خیلی نزدیک است/دست یافتن بهشت با کار و تلاش و عبادت است

جَنَت اَگَ بید، قِسمَتِن             بَله پَروَردِگاری مِنَتِن

بهشت اگر قسمت ما شود/از فضل پروردگار است

مانجو بَ کارُ خِدمَتَن آ خُدایی حُجَتَن        بَله نیکی بَهِشتَی قیمَتَن

مزد به سعی و تلاش بستگی داردآن نشانه های بزرگی خداوند است /که نیکی به قیمت بهشت می باشد

آ کِ نُماز و بُهجَتِن               فَرمانبَرِ ماد و پِدِن

آنان که نماز و عبادت می کنند/آنان که از پدر و مادر پیروی می کنند

مَشغولِ فَرض و سُنَتَن          خَیراتُ ذِکر و طاعَتَن

همیشه مشغول ادای فرائض و سنت ها هستن/در کارهای خیر و ذکر و اطاعت می باشند.

کار شَرکُنُ نئک نیَتَن         اؤدان بَ عِزُ حُرمَتَن   

آنانی که به مردم کمک میکنندو پاک نیت هستن/در آنجا با احترام عزت هستن

ایمِنِ چ مَرگَی مِهنَتَن               بَ اِسلام و شاهی غَیرَتَن

از سکرات مرگ در امان هستن/در دین اسلام و با غیرت هستن

 

نظرات +  تماس با ما +  ارتباط با ما + ایمیل ما راه ارتباطی شما با ماست

نظرات شما پشتوانه ادامه راه ماست

 

    Copy right 2018-Jask negar.Nmzgroup

تمامی حقوق برای سایت جاسک نگر محفوظ می باشد.و هر گونه کپی برداری در سایت ها ، کتاب ها ،مقالات و غیره پیگرد قانونی دارد.

جاسک نگـــر|نگرشی نو به فرهنگ و ادب بلوچی|

	شماره: 48	1001ضرب المثل بلوچی
پِرحني و مَچِني			تلفظ بلوچی
Perehni o maceni			تلفظ انگلیسی
بيندازش وبلندش نكن(برش ندار)			معنی فارسی
			معادل فارسی
اين اصطلاح را كنايتا براي شخصي بكار مي برند كه لياقت تحويل گرفتن راندارد/ آدم بدرد نخوري باشد			کاربرد
کتاب فرهنگ جامع اصطلاحات وضرب المثلهاي بلوچي-نوشته خدابخش زومکی جاسکی			منبع

جاسک نگـــر|نگرشی نو به فرهنگ و ادب بلوچی|

نام شعر:    کُلاهی-شعر بلوچی همراه با تلفظ انگلیسی

شاعر:  ------    (به ما اطلاع دهید )                   

تهیه،ویرایش،تلفظ و منبع: سایت جاسک نگر/ نیما نعیمی               

خُداوَندا بِران شَهرِ کُلاهی                   کَنان سَیلُ سَلامِ بُ کُلاهی

Khodavanda Beran Share Kolahi *** Kanan Saylo Salame Bo Kolahi

کُلاهی مَردُمان کُل باصَفائنت                 کُلاهی مَردُ جَن کُل با حَیاحَنت

Kolahi Mardoman Kol Basafa-ant *** Kolahi Mardo Jan Kol Ba Haya-ant

کُلاهی شَهرُ رؤستاءِ شَریکَنت               هَمُخ هَمدِلُ هَمراهُ رَفیقَنت

Kolahi Sharo Rusta-e Sharikant***Hamokh Hamdelo Hamraho RafiQant

بَ کارُ زَحمَتا یا راهِ دینا                    کُلاهی مَردُمان اَستِن تَمَنا

Ba Karo Zahmata Ya Rahe Dina *** Kolahi Mardoman Asten Tamana

اَوانَن دائماً سی جُسم قُرآنا                بَ حُکمِ خالِقِ آ مِهرَبانا

Avanan Daeman Si Josm Qorana***Ba Hokme KhaleQe A Mehrabana

کُلاهی مَردُمان کُل هَم زُوانَنت             پَ دیدارا فَدَیا چَم بَ راه هَنت

Kolahi Mardoman Kol Ham Zovanant*** Pa Didara Fadia Cham Ba Rah-hant

کُلاهی رَسم بَلؤچی بَرقَرارَنت                    هَمُخ شیرین زُوانُ مَردِ کارَنت

Kolahi Rasm Baluchi Bar Qararant***Hamokh Shirin Zovano Marde Karant

کُلاهی سَرجَمِ مَردُم بَلؤچَنت                  جَنئِنانی گُدِش پَشکُ سَریغَنت

Kolahi Sarjame Mardom Baluchant***Jane-nani Godesh Pashko Sarighant

کَنَنت کارُ تَلاشُ ذِکرِ رَبّا                      اَبَنت یَکدِل پَ وَحدِ جَشنُ بَزما

Kanant Karo Talasho Zekre Rabba***Abant Yakdel Pa Vahde Jashno Bazma

اگَه آتکِت بُ سیاحَت بُ کُلاهی                   کَنِت سَیلِ بُ دَریاءِ کُلاهی

Aga Atket Bo Siahat Bo kolahi***Kanet Sayle Bo Daryae Kolahi

بِچارِت مَردُمَی کارُ تَلاشا                 بِزانِت کَسبُ کارَی راهُ چاها

Becharet Mardomay Karo Talasha***Bezant Kasbo Karay Raho Chaha

خُداوَند حِفظ بِکَنت دِهیارُشؤرا             کِ هَم شَورَنت پَ اَنجامِ اُمورا

Khodavand Hefz Bekant Dehyaro Shura***Ke Ham Shavrant Pa Anjame Omura

یَکءِ هَم سَرفَرازِن بُ جِهانا                     کِ اسحاق زِرِهی نامِنی اِء دُر جَوانا

Yake Ham Sarfarazen Bo Jehana*** Ke ShaQ Zerehi Nameni E Dor Javana

 

 

Copy right 2016-Jask negar.Nmzgroup

تمامی حقوق برای سایت جاسک نگر محفوظ می باشد.و هر گونه کپی برداری در سایت ها ، کتاب ها ،مقالات و غیره پیگرد قانونی دارد.

نظرات +  تماس با ما +  ارتباط با ما + ایمیل ما راه ارتباطی شما با ماست.(نظرات شما پشتوانه ادامه راه ماست)

 

جاسک نگـــر|نگرشی نو به فرهنگ و ادب بلوچی|

نام شعر:    وصف قاسم گزیچی-شعر بلوچی همراه تلفظ

شاعر:   ابراهیم حسن احمد                    

تهیه،ویرایش،تلفظ و منبع: سایت جاسک نگر/ نیما نعیمی               

گؤش دارِت اِء شَغرا تَمام                 وانان مَن چَندتا کَلام

Gush Daret Ea Shaghra Tamam***Vanan Man Chanta Kalam

عَرضَ کَنان مَن تَسلیت                 شاعِرا گؤ آ دِلبَران

Arza Kanan Man Tasliat *** Shaera Gu A Delbaran

بَ اَهلُ رَفیقانِ جَمیع                 اَز مَرگِ قاسُم گَزیچی

Ba Ahlo RafiQane Jamie*** Az Marge Qasom Gazichi

خوانَندَهِ گیاوان زَمین                 رَحمَت خُدایی بئشَ اَبی

Khanandahe Giavan Zamin*** Rahmat Khodaii Beasha Abi

بَچُ بُرادُ هَم دَوار                        گِرءاَنت تَمامئِن زارِ زار

Bacho Borado Ham Davar*** Gera-ant Taan Zare Zar

دُرُستِ حَزینُ غُصَه وار               سیهَ پُچ بیدَنت مادُ گُفار

Doroste Hazino GHosa Var*** Siah Poch Bidant Mado Gofar

ما اَگَه جاهِ نِشتَغِن                      دایِم بَ یادِ اِء کَفِن

Ma Agah Jahe Neshtaghean***Dayem Ba Yade E Kafen

وَقتِ کِ عُمرِت بی خَلاص              مَرگِت کِ فُرصَتَ نَداد

VaQte Ke Omret Bi Khalas ***Marget Ke Forsata Nadad

یَک چیزءِت اَکَن سَبَب                  بِئشَک ، اَتَئی کاران خُدا

Yak Chizeat Akan Sabab***Bea-shak ‘ Atai Karan Khoda

زؤجُ شِتابُ باسَموت                      نا گَه اَکَیت مَلکَمؤت

Zujo Shetabo Basamut*** Na Gah Akayt Malkamut

رؤحَت اَگی اَ قالِبا                           بِ اَمرِ حَیِ لایَموت

Ruhat Agi A Qaleba*** Be Amre Haye Layamut

یا رَب بَ حُرمَتِ آن اَمین                  مُحَمَّد خَتمِ المُرسَلین

Ya Rab Ba Hormate An Amin***Mohammad Khatme Elmorsalin

ناجی کُلِل مُسلِمین                    جاهَی کَن فِردؤسِ بَرین

Naji Kolel Moslemin***Jahay Kan Ferduse Barin

                

Copy right 2015-Jask negar.Nmzgroup

تمامی حقوق برای سایت جاسک نگر محفوظ می باشد.و هر گونه کپی برداری در سایت ها ، کتاب ها ،مقالات و غیره پیگرد قانونی دارد.

نظرات +  تماس با ما +  ارتباط با ما + ایمیل ما راه ارتباطی شما با ماست

جاسک نگـــر|نگرشی نو به فرهنگ و ادب بلوچی|

جاسک نگـــر|نگرشی نو به فرهنگ و ادب بلوچی|

آداب و رسوم قوم بلوچ  - پَتَّــر:

 

پَتَّر را می توان به معنی پذیرش قصور و اشتباه تلقی کرد، بدین صورت که اگر بین دو شخص یا دو قوم اختلاف شخصی، خانوادگی و فامیلی بوجود آمده باشد، یا در اثر درگیری و بر خورد کسی زخمی یا کشته شود، جهت جلوگیری از گسترش دامنه اختلاف و انتقام گیری، بزرگان طایفه به همراه شخص خطا کار برای اظهار ندامت و پشیمانی و پذیرفتن اشتباه خود و ارزش و احترام دادن به مظلوم زیان دیده به خانه او می روند و ضمن قبولی تقصیر از او معذرت خواهی می کنند و حاضر به جبران خسارت می شوند.
جاسک نگـــر|نگرشی نو به فرهنگ و ادب بلوچی|

 شعر:    شماره1- شعر بلوچی همراه با تلفظ

شاعر:   دادشــاه                 

تهیه،ویرایش،تلفظ و منبع: سایت جاسک نگر/ نیما نعیمی               

بِه نامِ خُدا کِه شاهِن شاهانی              کَریمدادِن مَنی بُرادِن مَنگِهانی

Be Name Khoda Ke Shahen Shahani*** Karimdaden Mani Boradn Mangehani

کِ نِگر مُلکِن حاکِمانی             سَروَرِن مُلکُ دِهانی

Ke Negar Molken Hakemani *** Sarvaren Molko Dehani

دیوان فَشَدَنت آ شَفانی                کِ گَپُ کَلاغُ پئش کَندَغانی

Divan Fashadant a Shafani *** Ke Gapo Kalagho Peash Kandaghani

اِء دو گالَنت گَشتَغَنت فِلانی             کِ شاعِرَی ناما آخِرِ شَغرا گِرانی

E Do Galant Gashtaghant Felani *** Ke Shaeray Nama Akhere Shaghra Gerani

کِ نِگر بیدَغ آ زَمان مُلک حاکِمانی            پؤشاکِش بیدَغَنت لانکیُ پَتانی

Ke Negar Bidagh a Zaman Molk Hakemani***Pushakesh Bidaghant Lankio Patani

فَراکِش بیدَغَنت کُمُچُ شیر اُشتُرانی           پاتِ نُ ،پاچِنی ذئبِش کَبابانی

Farkesh Bidaghant Komocho Shir Oshtorani***Pato No Pacheni Zeabesh Kababani

رَفتَن آ مَردُم ، دیوان  آ شَفانی                 آ کَرگینی لؤغُ لانکی پَتانی

Raftan a Mardom ‘ Divan a Shafani*** A Kargini Lugho Lanki Patani

مَرؤچ آتکَغ جَدیدِئن رَسمُ مُد کافَرانی            کَنَنت کؤتُ کُرُواتُ تیپتَنگِ آلمانی

Maruch Atkagh Jadidean Rasmo Mod Kafarani*** Kanant Kuto Korovato Tiptange Almani

اِء چِ رَسمِ کَپتَغ بُ مُلکان              کِ شَیطانی اَکَنَنت بُروانان

E Che Rasme Kaptagh Bo Molkan *** Ke Shaytani Akanant Borvanan

فَدی پِنچان سُهر اَکَنَنت گؤ رَنگِ ناخانان             اؤ جَنِکان دُنیا دو رؤچِن،پَچا چؤشَ کَنِت

Fadi Penchan Sohra Kanant Gu Range Nakhanan***Ou Janekan Donya Do Ruchen ‘ Pacha Chusha Kanet

فَدی دئما گؤ کِریما غَریب آبادیا پُرَ کَنِت              دَستَ حِنّی اُن،سَرا زَر رَنگَ کَنِت

Fadi Deama Gu Kerima Gharib Abadia Pora Kanet*** Dasta Henni-on ‘Sara Zar Ranga Kanet

کیزُکی کاوشُ ،لَندَنی پَشکَ کَنِت              پَ هَر شَهرُ مِئدَغانی سیرَ رَوِت

Kizoki Kavsh ‘ Landani Pashka Kanet*** Pa Har Shahro Meadaghani Sira Ravet

دوربینانی دئما گؤ هَر اَجنبی مَردانی گَرا چَمِت           گُدا رَندا پَ فَدی سَرا جَنِت

Dourbinani Deama Gu Har Ajnabi Mardani Gara Chamet***Goda Randa Pa Fadi Sara Janet

کِ بئچارَه مَی فِلمان پاک کَنِت                  بَلِه گُدا دَردَ نَوارت رَندَی بَش بَشُ اُهکار

Ke Beachara May Felman Pak Kanet ***Bale Goda Darda Navart Randay Bash Basho Ohkar

کِه اؤ گُهکاران ،تا قیامَتَ اَبَی رُسوا             بَلِه بَسِن اؤ دادشاه ،گالان گئش مَکَن تَ بَ گِهار

Ke Ou Gohkaran ‘ Ta Qiamata Abay Rosva ***Bale Basen Ou Dadahah’Galan Geash Makan Ta Ba Gehar

کِ هَر کَسَی کارا دِخالَت عَیبِن بِسیار            بَلِه مَرؤچ چُکان زُرتَغ مَرؤچیانی جَنِکانی رَهدار

Ke Har Kasay Kara Dekhalat Ayben Besyar***Bale Maruch Chokan Zortagh Maruchiani Janekani Rahdar

کِ بَ بَندیخ فَدی دئما صافَ کَنَنت            دَستکِشِ اَ دَستان تا پادان جؤرابَ  کَنَنت

Ke Ba Bandikh Fadi Deama Safa Kant ***Dastkesh a Dastan Ta Padan Juraba Kant

چؤ کِ جَنِکانی رَوا راهَ رَوَنت            گَشَی را هَمُ اَنت کِ اَبُرزا کَپتَغَنت

Chu Ke Janekani Rava Raha Ravant***Gashay Ra Hamo Ant Ke Aborza Kaptaghant

تا قیامَتَی رؤچا زِندَغَنت                  نَزانت کِ رؤچِ بُ اَلحَدَی لافَی اِئرَ دَنت

Ta Qiamatay Rucha Zendaghant ***Nazant Ke Ruche Bo Alhaday Lafay Eara Dant

اؤ مَنان دادشاه ،کِ مَنی گالان گؤش کَنِت              مَنی شُمارَه آ ،هَم یادداشت کَنِت

Ou Manan Dadshah ‘ Ke Mani Galan Gush Kanet *** Mani Shomara ‘ Yaddasht Kanet

نُهصَد و سی،نُهصَد و پَنجاه و شَش               هَفتاد و چارِن ،آخَرا نَوَد و شَش

Nohsad o si ‘ Nohsad o Panjah o Shash ***Haftad o Charn ‘ Akhara Navad o Shash

 

 

 

Copy right 2015-Jask negar.Nmzgroup

تمامی حقوق برای سایت جاسک نگر محفوظ می باشد.و هر گونه کپی برداری در سایت ها ، کتاب ها ،مقالات و غیره پیگرد قانونی دارد.

نظرات +  تماس با ما +  ارتباط با ما + ایمیل ما راه ارتباطی شما با ماست

جاسک نگـــر|نگرشی نو به فرهنگ و ادب بلوچی|

آداب و رسوم قوم بلوچ  - دیوان:

 

 دیوان،در جامعه بلوچی به معنای مجلس و همایش است. بزرگان و ریش سفیدان قوم یا اقوام در یک محل معین گرد هم می آیند و به بحث و گفتگو کارهای مهم مردمی می پردازند که به این تجمع، دیوان می گویند. دیوان برای حل اختلاف دو شخص یا دو طایفه، مشخص کردن میزان مال و مهریه عروس و . تشکیل می شود.
جاسک نگـــر|نگرشی نو به فرهنگ و ادب بلوچی|

جاسک نگـــر|نگرشی نو به فرهنگ و ادب بلوچی|

بلوچ و بلوچستان دریک نگاه:  جاسک نگـــر

بلوچستان با قدمت پنج هزار سال دارای اداب و رسوم خاصی هست . همه اقوام اریایی دارای رسم و رسومات خاصی هستند بنا بر روایاتی بلوچ ها پیش از اسلام پیرو مذهب زرتشت بودند ، ولی از سال 24 هـ.ق که در زمان ظهور اسلام و حمله اعراب به دین اسلام گرویدند.، مردم بلوچستان به دین اسلام گرویده اند. در مورد پراکندگی ست بلوچ ها باید گفت بلوچستان به طور کلی بین ایران ، پاکستان و افغانستان تقسیم شده است

مکــــا

در کتیبه های داریوش هخامنشی مکا قومی غیر پارس بودند و چهاردهمین ساتراپی هخامنشی به شمار می امدند. مکاها یا همان بلوچها در مکانی به اسم مکران که همان بلوچستان هست می زیستند. مادها و مکاهاوسکاهاو. اقوام غیر پارس اما اریایی بودند .

 

واژه بلوچ و معنای ان از دیدگاه مورخان 

بیشترینة باشندگان بلوچستان بلوچ ها هستند. هرتسفلد نام بلوچ را برگرفته از رویة مادی واژة « برازاـ واچیا » BRAZA- VACHIYA ( فریاد بلند) که در زبان پارسی باستان نیز بدین گونه است، می داند و مُکلِر آن را برگرفته از واژة گدروسیا GEDROSIA در زبان یونانی کهن بلیو نام بلوچ را برگرفته از واژة « بالااِچا »BALAECH A دانسته و گیلبرتسن آن را برآمده از واژة سانسکریت « مالِچا » MALECHA به معنی دون دین می داند جعفری واژة بلوچ را برآمده از به هم پیوستن دو واژة « پّهل » ( پهلوان ) فارسی و « اوچ » ( بلند ) سنسکریت به معنی پهلوان بُرز و بلند بالا دانسته و نوشته که جت ها که در زمان ساسانیان به بلوچستان آمدند و باشندة این دیار شدند آن گاه که تازه از راه رسیدگانی بلند بالاتر از خود را دیدند آنان را بلوچ نامیدند راولینسن نام بلوچ را دگرگون گشتة نام بلوص شاه بابل دانسته و سایکس می نویسد که این گروه چون در سرزمین ان در خاور کرمان می زیستند ی و کوشی نامیده شدند و کوش و بلوص پس تر به گونة کوچ و بلوچ در آمد. در برهان قاطع بلوچ « تاج خروس » دانسته شده و اعتمادالسلطنه در مراه البلدان نوشته که چون مردم بلوچ به دنیا آمدند و توان پوشاندن خود را نداشتند به بّلُخت شهره شدند و بّلُخت پس تر به رویة بلوچ در آمد. از آن چه که آمد در می یابیم که بلوچ ها باشندگان بلوچستان امروز نبوده اند و به گمان پیرامون سال های پسین دوران فرمانروایی ساسانیان و سده های آغازین اسلامی پا بر این دیار نهاده اند. از آن روست که باید ریشة نژادی آنان را جُست و سرزمینی را که آنان از آن به راه افتاده و به سرزمین امروزی خود آمده اند یافت.

 

بلوچ ها کیستند؟

مردمشناسان از نگاه اندام، اندازة جمجمه، گونه و رنگ چشم و مو آنان را هندوایرانی می دانند. ایوانف ریشه و تبار بلوچ ها را ایرانی می داند اما نه به گونة ایرانی های خاوری و کُردها و کرزن بر پایة برآیند پژوهش زبانشناسان زبان بلوچ ها را از شاخة ایرانی زبان های هندواروپایی دانسته است. زبان بلوچی از گروه زبان های ایرانی باختری است و با زبان ایرانی میانه و پارتی خویشاوند است. خویشاوندی بلوچی با زبان های شمال باختری ایران می تواند راهی برای یافتن خاستگاه آنان باشد.

 

گیلان خواستگاه کوچ و بلوچ

بلوچ ها و کوچ ها چگونه در کوهستان های کرمان پدیدار شدند؟ در فتوح البلدان بلاذری و تاریخ طبری که در سده های دوم و سوم نگاشته شده اند به هنگام نگاشتن رویدادهای کرمان یادی از کوچ و بلوچ ها نمی رود. پس بی گمان آنان در آن زمان در کرمان نمی زیسته اند. کجا بوده اند؟ برخی در این تلاشند که آنان را باشندة شمال خاوری ایران در مرز شمالی خراسان بدانند و می گویند که آنان در برابر تازش هیاطله از سرزمین و زیستگاه خود گریخته و رو به جنوب نهاده اند و با تازش مغولان و تیمور به بلوچستان امروز آمده اند، که نمی تواند راستینه ای در تاریخ باشد. بی گمان راه کوچ آنان از شمال باختری ایران به جنوب خاوری بوده است. تاریخنگار بلوچ جعفری می نویسد که بلوچ ها از دو راه راهی جنوب خاوری شده اند یکی راهی که از حلب در سوریه می آمد و دیگر راهی از کوهستان البرز. سخن من بر سر راه دوم است. پژوهشگران بسیاری بلوچ را از باشندگان سرزمینی در جنوب باختری دریای خزر دانسته اند. دیمتری الکساندروف تاریخنگار روس می نویسد کوچ ها در دو سوی سپیدرود در گیلان می زیستند و بلوچ در کوهستان و درکنارشان میان بلندی های البرز باختری و بلندی های جنوبی کوه های تالش. تاریخنگار آذربایجانی مدداف نوشته است تالش ها در جنوب سرزمینشان همسایگانی داشتند که بعدها نام بلوچ بر خود گرفتند وی به گونه ای بر آن است که بگوید بلوچ ها نیز شاخه ای از کادوس ها، باشندگان کوه های گیلان در دوسوی سپیدرود و کوه های تالش که گالش ها و تالش های امروز بازماندگان آنانند، بوده اند. هنوز در میان تالش ها ضرب المثلی هست که می گوید « بلوچ مرز نمی شناسد» و شاید این از آن رو باشد که به گاه همسایگیشان بارها مورد تازش بلوچ ها بوده اند. ضرب المثل دیگری میان تالش هاست بدین گونه که « آرام آواز نخوان بلوچی بخوان » یعنی بلوچ با آوای بلند آواز می خواند. هیچ نشانی بر زیستن بلوچ ها در هزار سال پسین در کوهستان های باختر سپیدرود در مرز میان استان های گیلان و زنجان و آذربایجان خاوری نیست و بی گمان این ضرب المثل ها نشانی بر همسایگی آنان در روزگاران بسیار دور دارد. اگر کوچ را بدانگونه که امروز در گیلکی کوچک معنی دارد کوچک بپنداریم در برابر آن بلوچ در زبان مردم کوه نشین گیلان معنی تنومندی دارد مانند « بلوچه گو » که به معنی گاو تنومند است و براین پایه می توان پنداشت که بلوچ های باشندة آن زمان گیلان تنمومند بوده اند و کوچ ریز اندام. ضرب المثلی در گیلکی هست بدین گونه که « بلوچ دونه او جور جورون چه خبره » یعنی بلوچ می داند که آن بالا بالاها چه خبر است که نشان بر بلندی اندام یا برکوه نشینی بلوچ دارد و ضرب المثل « بلوچی سپر نِخّی » یعنی لوچ سپر نمی خواهد که شاید نشان بر پردلی بلوچ در جنگ داشته باشد هنوز در میان بلوچ ها برای نام بردن از گروه های گوناگون مردم پسوند « زای » به کار می رود که همسان واژة « زّی » گیلکی به معنی فرزند و زاده است و زای بلوچی نیز همین معنی را دارد.

جاسک نگـــر|نگرشی نو به فرهنگ و ادب بلوچی|

نام شعر:    در سفر به جنوب عمان صلاله-شعر بلوچی همراه تلفظ

شاعر:   شهمراد کلیر                   

گردآورنده:   محمد بهروجه                              

بازنویسی:   محمد نوذری                                    

تهیه،ویرایش،تلفظ و منبع: سایت جاسک نگر/ نیما نعیمی               

دِلان چَ آ پئشیئِن فِکرُ حَیالَه                  پَ مِثلِ کؤدَکُ طِفلِ سِه سالَه

Delan Cha A Peashiean Fekro Hayala *** Pa Mesle Kudak Tefle Se Sala

کَسِ کِ عاشِقَ دُنبالِ یارَ                         بَ تِلِفُنِ بِداد خَطُ رِسالَه

Kase Ke AsheQa Donbale Yara *** Ba Telefone Bedad Khato Resala

بِرِن سَیلی بَ دَرباتُ صَلالَه                     عَمانی شَر کُدَغ صاحِب جَلالَه

Beren Sayli Ba Darbato Salala *** Amani Shar Kodagh Saheb Jalala

بَ مِثلِ سَرحَدُ تِهران شُمالَه                   خُدایی قُدرَتان نؤدان قَهارَه

Ba Mesle Sarhado Tehran Shomala*** Khodai Qodratan Nudan Qahara

گَزَنت جَهلَنت بَله تَرَنت نَگارَنت              بُلَند کَندَغُ کؤهِش حَصارَنت

Gazant Jahlant Bale Tarant Negarant *** Boland Kandagho Kuhesh Hasarant

تَمام اِء شِرکَتانی کارُ بارَن                       اِء جِبالانی سَرَی شارَع بُ کارَن

Ta Sherkatani Karo Baran *** E Jebalani Saray Shara Bo Karan

خَریفَی مُدَتا مؤتَر قَطارَن                       خَلیجُ اَجنَبی هؤر و حَوارَن

Kharifay Modata Mutar Qataran *** Khalijo Ajnabi Hur o Havaran

جَنِک دُردانَغی پُشتا سُوارَن                  گؤ سَعودی بُرکَه اُن چَمِش خُمارَن

Janek Dordanaghy Poshta Sovaran *** Gu Saudi Borka-on Chamsh Khomaran

عَجَب رَنگین خَیلِ جِلوَه دارَن                زَبانا بُلبُلَن ،بَ مِثلِ حارَن

Ajab Rangin Khayle Jelva Daran *** Zabana Bolbolan ‘ Ba Mesle Haran

شَفا مُ تَرَغَنت ، پیرَی مَیارَن                   اَرَنت جَمازَغَی گَمسُ مُهارَن

Shafa Mo Taraghant ‘ Piray Mayaran  *** Arant Jamazaghay Gamso Moharan

اَباعی نَقشِ سَرهَنگی سِتارَن                  گَشَی را یَک پِدُ مادا گُفارَن

Abai NaQshe Sarhangi Setaran *** Gashay Ra Yak Pedo Mada Gofaran

سَریغَی قیمَتِش ،گِئشَ هَزارَن                 دُرُست بَ زینَتا مَردُم بِچارَن

Sarighay Qimatsh ‘ Geasha Hazaran *** Dorost Ba Zinata Mardom Becharan

کَسان زادِ تِلَّه گِرانی مَیارَن                     گَشَی را سئنَغِش زَردِئن حَیارَن

Kasan Zade Tella Gerani Mayaran *** Gashay Ra Seanaghesh Zardean Hayaran

هَمِه شِن دَر حَیاتِ فَد بُ کارَنت              بَسِ جِبالی اَهلِ ظُفارَنت

Hame Shn Dar Hayate Fad Bo Karant *** Base Jebali Ahle Zofarant

مُحَبَتَ کَنَنت، شیرین زَبانَنت                    سَفئدُ فَرَمَنت چؤ زَعفَرانَنت

Mohabata Kanant ‘ Shirin Zabanant *** Safeado Faraamant Chu Zafaranant

بُلَند بالا بَ مِثلِ حَیزَرارَنت                     اَبا پُشتا چئرا پا تِلانَنت

Boland Bala Ba Mesle Hayzaranant *** Aba Poshta Chera Pa Talanant

 

 

 

Copy right 2015-Jask negar.Nmzgroup

تمامی حقوق برای سایت جاسک نگر محفوظ می باشد.و هر گونه کپی برداری در سایت ها ، کتاب ها ،مقالات و غیره پیگرد قانونی دارد.

نظرات +  تماس با ما +  ارتباط با ما + ایمیل ما راه ارتباطی شما با ماست

جاسک نگـــر|نگرشی نو به فرهنگ و ادب بلوچی|

آداب و رسوم قوم بلوچ   - قسم جن طلاق (زن طلاق):

 

 بلوچ ها برای اعلام تعهد، وفای به عهد، پیمان، اعلام برائت از اتهامات وارده و همچنین برای عملی نمودن سخنان و حتمی ساختن انتقام خود از شخصی یا طایفه ای، قسم زن طلاق یاد می کنند. این شیوه سوگند خوردن بدان سبب است که آنان در ناموس پرستی تعصبی خاص دارند.
جاسک نگـــر|نگرشی نو به فرهنگ و ادب بلوچی|

جاسک نگـــر|نگرشی نو به فرهنگ و ادب بلوچی|

افتخارات بلوچ ها در یک نگاه جاسک نگـــر

كوروش كبیر، بنیانگذار امپراطوری هخامنشی در ایران آن ها را تشویق كرد تا در ایالات شمالی ایران در نواحی همجوار دریای سیاه یعنی در كردستان ، ارمنستان و گیلان ساكن شوند، بلوچ ها مدت یك هزار سال در این مناطق كوهستانی اقامت داشتند ، دست به سلاح بردند و به عنوان نخبگان سپاه امپراطوری های هخامنشی و ساسانی خدمت كردند. به نوشته محمد سردار خان در عهد هخامنشیان ، كیانیان و ساسانیان، بلوچ ها ستون فقرات نیروهای نظامی پادشاهان باستانی ایران بودند. در اواخر عهد ساسانی و مقارن ظهور اسلام ، بلوچ ها از شمال و شمال غرب به جنوب ایران در كرمان مهاجرت كردند و تا حمله مغول در آنجا اقامت داشتند و پس از آن باردیگر به جانب شرق هجرت كرده و در مناطق كنونی ساكن شدند. قدیمی ترین منبعی كه در آن واژه بلوچ اشاره شده ، شاهنامه فردوسی اثر حماسی ـ ملی ایران است كه در قرن دهم میلادی ـ چهارم هجری ـ به نظم درآمد . فردوسی جنگجویان بلوچ را به شجاعت و مردانگی ستوده است.

بازپس گیری خلیج فارس از پرتغالی ها و قلعه پرتغالی ها:

وقتی همٌل سردار نامدار بلوچ پس از نبردهای ساحلی بسیار با مان به خلیج فارس به دریا می زند، دیگر در تاریخ خبری از او نیست، باقی صفحات تاریخ حدس و گمان است درسردار بلوچ در برابر فرمانده پرتغالی قرار می گیرد و به خواست او مبنی بر انتخاب یكی از زیبارویان پرتغالی تن در نمی دهد. فرمانده پرتغالی به همل می گوید قایق كوچكت را رها كن و به كشتی بزرگ ما در،آ اینجا بساط عیش و عشرت برپاست. از میان زیبارویان ما یكی را برگزین تا ما نسلی از تو داشته باشیم اما پاسخ همل نه است، نه یی هم به خاطر تفاوت دین و آیین و هم به خاطر وطن. او می گوید من ن سیاه چشم وطنم را بیشتر دوست دارم.

این گوشه یی از حكایتی است كه چندی پیش در یكی از برنامه های فرهنگی از یكی از چهره های برجسته هنری شنیدم و ترجمه اش را پرسیدم و بعد به یاد آوردم كه امسال پانصدمین سال اشغال خلیج فارس است و این ترانه غمگین به بخشی از این موضوع می پردازد و از اتفاقی در پنج قرن پیش سخن می گوید: رویدادی كه سینه به سینه در هنر مردم بلوچ حفظ شده است و اینك به ما رسیده است تا بار دیگر به یادمان بیاورد كه برای حفظ این سرزمین مردمانش چه رنج ها برده اند .و بلوچها توانستند دریای شرق ایران را پس گرفته و قلعه پرتغالی هاكه به یادگاری باقی مانده است.

جاسک نگـــر|نگرشی نو به فرهنگ و ادب بلوچی|

نام شعر:    وصف گیاوان زمین-شعر بلوچی همراه با تلفظ انگلیسی

شاعر:  عبدالرحمان ابراهیمی        

بازنویسی،تهیه،ویرایش،تلفظ و منبع: سایت جاسک نگر/ نیما نعیمی               

مَکران فَشِن بؤ بَهارانی                         مُلکُ رِندان و سَرداران بَلؤچانی

Makran Fashen Bu Baharani ***Molko Rendan o Sardaran Baluchani

اَی کَدخُدا حاکِم مُلک مُریدانی             سَک مَنا فَشبَنت رَسم بَلؤچانی

Ay Kadkhoda Hakem Molk Moridani*** Sak Mana Fashbant Rasm Baluchani

اَی مَنی قؤم بَرجَد دَگارانی                  گَشتَغان شَغرءِ بِل بَ دِلَ مانی

Ay Mani Qum BarJad Dagarani *** Gashtaghan Shaghre Bel Ba Dela Mani

پَگاهی رؤچِن نؤ صَباحانی                   دِل مَنی اؤمان کَن حَیالانی

Pagahi Ruchen Nu Sabahani *** Del Mani Uman Kan Hayalani

دَریا مَنا فَشبَنت زَوارانی                      هیزَکُ دؤغ ،گؤشد کَبابانی

Darya Mana Fashbant Zavarani *** Hizako Dugh Tgushd Kababani

اِء وَرَغ فَشَن بَس گیاوانی                     تِریتُ کُمُچ ،شیر داچیانی

Ea Vargh Fashan Bas Giavani *** Terito Komoch ‘ Shir Dachiani

تَحتُ تَکّی و مَحفَل کُماشانی                    لِئحُ تاسی و مَنقَل زُغالانی

Tahto Takki o Mahfal Komashani *** Leaho Tasi o MaQal ZoGhalani

فَشِن ها رؤچ کِ صافِن دِل،یا رَبی            تَنگُوئِن بَچ اَز مَکَّهِ مادانَ اَبی

Fashen Ha Ruch Ke Safen Del ‘ Ya Rabi *** Tangovean Bach Az Makkahe Madan Abi

شَفَی پاسئِن و ذِکر و تَسبیح خُدایی           کُ اَنت آ رَسم بَلؤچی نُکوایی

Safay Pasean o Zeker o Tasbih Khodai *** Ko Ant A Rasm Baluchi Nokuaii

سُواسی شَر اَکَنت راهَ اَگؤلی                     گَراشی آفَ کَنت ،آفَ نؤشی

Sovasi Shar Akant Raha Aguli *** Garashi Af Akant ‘Afa Nushi

عَجَب رَسمِ خُبِ کَپتَغ دَگارا                 کِ تَرا نَسلَ نُچی کؤ گؤهَرا نَدارا

Ajab Khobe Kaptagh Dagara *** Ke Tara Nasla Nochi Ku Guhara Nadara

اَی بَلؤچِ نامدار،وَصفِ جامَک دَگارا               بَلؤچی کَس نَچاری تَئی حُسن و جَمالا

Ay Baluche Namdar ‘ Vasfe Jamak Dagara *** Baluchi Kas Nachari Taeai Hosn o Jamala

بِکَش دَستا فَدی قِبلَه نَمازا               کِه تَئی دُنیا وَفاءِ نء پَ چَتُ پَیاما

Bekash Dasta Fadi Qebla Namaza *** Ke Taeai Donya Vafae Na Chato Payama

 

 

Copy right 2015-Jask negar.Nmzgroup

تمامی حقوق برای سایت جاسک نگر محفوظ می باشد.و هر گونه کپی برداری در سایت ها ، کتاب ها ،مقالات و غیره پیگرد قانونی دارد.

نظرات +  تماس با ما +  ارتباط با ما + ایمیل ما راه ارتباطی شما با ماست

جاسک نگـــر|نگرشی نو به فرهنگ و ادب بلوچی|

جاسک نگـــر|نگرشی نو به فرهنگ و ادب بلوچی|

آداب و رسوم قوم بلوچ - بئر (انتقام):

 

 اگر به شخصی یا طایفه ای صدمه یا خساراتی وارد شود و یا کسی کشته شود و شخص خاطی از عمل خود اظهار ندامت نکند و عذر خواهی ننماید، باید منتظر انتقام طرف مقابل باشد، و طرف مقابل هر زمان که شرایط و موقعیت برایش فراهم شد انتقام خود را می گیرد.
جاسک نگـــر|نگرشی نو به فرهنگ و ادب بلوچی|

نام شعر:    شماره10 -شعر بلوچی همراه تلفظ

شاعر:   شهمراد کلیر                   

گردآورنده:   محمد بهروجه                              

بازنویسی:   محمد نوذری                                    

تهیه،ویرایش،تلفظ و منبع: سایت جاسک نگر/ نیما نعیمی               

سَر نَصیبِن گؤ مَنِن کارِء قِسمَتی        بیائِت اؤ بِراسان مَن نَیان فَرضُ سُنَتی

Sar Nasiben Gu Manen Kare Qesmati *** Biaeat U Berasan Man Nayan Farzo Sonati

دؤستان فَرَنگی رَپتَغ،مَن بیدان عِزَتی       بَر تَئی اَندؤهان جَنِک ،بیدان تُهمَتی

Dustan Farangi Raptagh Man Bidan Ezati *** Bar Taeai Anduhan Janek ‘ Bidan Tohmati

راحَتِ جانان دَر عَذابِن شِدَّتی          نَی تِلِفانِ ،نَی خَطِ اَشَشتَی کاغَذی

Rahate Janan Dar Azaben Sheddati *** Nay Telefane ‘ Nay Khate Ashashti Kaghazi

فُرصَتا شَر کَن ،مُدَّتِ گَندِن ساعَتِ        بیا سَلامان کَن مَیل بِران جاهِ مِنَتی

Forsata Shar Kan ‘ Moddate Ganden Sa-ate *** Bia salaman Kan ‘ Mayl Beran Jahe Menati

نَی مَنا نادانِ بِجَن گَپِ کُنَتی          گؤ تَ آن اَستِن پِنهان گَپِ خَلوَتی

Nay Mana Nadane Bejan Gape Konati *** Gu Ta An Asten Pnhan Gape Khalvati

مَن تَرا لؤتان یَک شَفِ گؤ فَد داوَتی          اَ تَئی حُبا نِئست مَنی چمان راحَتی

Man Tara Lutan Yak Shafe Gu Fad Davati *** A Taeai Hoba Neast Mani Chaman Rahati

رؤچ اَگِرئان شَفا نَیان گَپُ َتی       مُ مَجلِسان دیوان نَیَن بُزُرگُ قیمَتی

Ruch Agerea-an Shafa Nayan Gapo Siasati *** Mo Majlesan Divan Nayan Bozorgo Qimati

تَئی شُدَغی وَحدا حُکمان،مُ دَستَ دؤلَتی                    عاشِقی مَردا مُ سَرا تاجِ صؤلَتی

Taei Shodaghi Vahda Hokman ‘ Mo Dasta Dulati *** AsheQi Marda Mo Sara Taje Sulati

فِکرِ نِئستِن کِ دئِم تِرِن ،رؤچ قیامَتی     گؤل اَدا اِنسانا هَمُ شَیطانِ نالَتی

Fekre Nesten Ke Deam Teren ‘ Ruch Qiamati *** Gul Ada Ensana Hamo Shaytane Nalati

رَب مَنا بَخشی ،نَی حِسابان کَن سَیئَتی      شاعِرا بَخشا کَن خُدا ،هؤرِ جَنَتی

Rab Mana Bakhshi ‘ Nay Hesaban Kan Sayati *** Shera Bakhsha Kan Khoda ‘ Hure Janati

کاری اَ قَبرَی یَک بِشارَتِ رَحمَتی        شاعِر شَهمیرِن ،جَدان جَنگانِن شُهرَتی

Kari AQabray Yak Besharate Rahmati *** Shaer SHahmiren ‘ Hanganen Shohrati

 

 

Copy right 2015-Jask negar.Nmzgroup

تمامی حقوق برای سایت جاسک نگر محفوظ می باشد.و هر گونه کپی برداری در سایت ها ، کتاب ها ،مقالات و غیره پیگرد قانونی دارد.

نظرات +  تماس با ما +  ارتباط با ما + ایمیل ما راه ارتباطی شما با ماست

 

جاسک نگـــر|نگرشی نو به فرهنگ و ادب بلوچی|

آواها و نغمه ها در فرهنگ و ادب بلوچ- قسمت سوم

نویسنده،تهیه و منبع : سایت جاسک نگر (نیما نعیمی)

 

  بلوچ همواره در بندِ جور و ستم طبیعت نامهربان و سنت های انعطاف ناپذیر و سرنوشتی مبهم به زندگی اش ادامه داده است.طبیعت ناسازگار برای او ارمغانی به جُزء طوفان های مهیب،شن بادهای زرد تلخ و خشکسالی های پی در پی نداشت و بلوچ همواره نبردی سخت و هر روزه را برای معاشی ناچیز ادامه داده است.          

در زندگی بلوچ همزمان گونه ای دیگر از پیکار وجود دارد که بر فراز زندگی اش همچون سایه ایی سنگین و ناشناخته حضوری همیشگی  و ناگزیر دارد .مجموعه ای از ارواح آزار گر و موجوداتی نامرعی و مبهم که با قدر ت و توانایی های فرا بشری که سبب ساز بیماری های مرموز و ناشناخته می گردد.در فرهنگ بلوچ مُسَبَبِ این بیماری ها بادها ،زارها ،جن ها و دیوها هستند.و هر کدام ویژگی هایی خاص دارند. شناسایی و معالجه هر یک از این بیماری ها و یافتن معالجه ی متناسب با آن بر عهده ن و مردانی است که مامای زار یا بابای زار معروف هستند.مداوای بیمار مبتلا به عارضه باد گرفتگی یا زار زَدِگی تنها از طریق برپا کردن مراسم ((زار)) امکان پذیر است.و اداره کردن این مراسم به عهده زاربابا یا زارماما است.در این مراسم اوّل قرآن و اوراد مذهبی می خوانند و معجونی خوشبو می سوزانند.و بعد خلیفه یا زاربابا با بیمار صحبت می کند و احوال او را می پرسد.نقش موسیقی در مداوای بیمار در مراسم زار بیمار،بسیار مهم و کلیدی است.نوع و کیفیت موسیقی چگونگی طول و زمان اجرا و محتوای اشعار به وسیله ی زاربابا یا خلیفه که اغلب نوازنده یا خواننده اصلی گروه است تعیین می شود.هیجان بیش از حد حاصل از حضور در این مراسم ،تدریجاً بیمار را به انجام حرکات خارقالعاده ایی وا می دارد ،تا جایی که دیگر خودر را از هر قید و بندی رها شده،یافته و با فراموشی کامل دردهای جسمی و روحی، خود را نیز در فضای مجلس از یاد می برد.    

امروزه دیگر نقش باد و زار و جن و پری در ایجاد بیماری ها کمرنگ و خرافاتی به نظر می آید.اما علم روانشناسی و روانکاوی،موسیقی را بیش از پیش در تسکین و معالجه بیماری ها مؤثر می داند.        

دریای عمان ،بلوچستان را به کشورهای حوزه خلیج فارس مرتبط می کند.در موسیقی بلوچی ترانه های بسیاری را می توان یافت که به ستایش نعمت ها و خوبی هایی که این دریا به ساکنانش اهدا کرده می پردازد.اما در کنار آن نغمه های غم انگیز فراوانی نیز وجود دارد که در سوگ عزیزانی سروده شده که برای کسب روزی حلال به امواج دریا پناه برده و هرگز بازنگشته اند.                                              

نزاح تاریخی و بی حاصل چاکر و گهرام دو تن از جوانترین و قدرتمندترین رهبران قبیله ای بلوچستان ،خلق یکی از مهم ترین داستان های حماسی بلوچ ها را در پی داشته است. از لالایی های لطیف برای کودکان تا نغمه های حزن آور زهیری برای دلتنگی ها و رنج هایشان،ن بلوچ تنها در حریم امن خانه هایشان می خوانند تا هیچ نامحرمی صدایشان را نشنوند.                    

در پایان به نظر می رسد نوای شادی آفرین موسیقی بلوچی به سمت فراموشی سوق داده می شود.

Copy right 2015-Jask negar.NMZGroup

تمامی حقوق برای سایت جاسک نگر محفوظ می باشد.و هر گونه کپی برداری در سایت ها ، کتاب ها ،مقالات و غیره پیگرد قانونی دارد.

 

جاسک نگـــر|نگرشی نو به فرهنگ و ادب بلوچی|

جاسک نگـــر|نگرشی نو به فرهنگ و ادب بلوچی|

آداب و رسوم قوم بلوچ   - کمک به امور دینی:

 

مردم مسلمان بلوچ در کنار شرکت در مراسم بجار(کمک برای ازدواج )و و مدد (تعاون در امور اجتماعی) برای ساخت و بنای مساجد، حوزه های علمیه و مخارج طلاب، حقوق مدرسین و دیگر امور دینی با پرداخت وجوه نقدی و غیر نقدی مشارکت می کنند.
جاسک نگـــر|نگرشی نو به فرهنگ و ادب بلوچی|

نام شعر:    کَفؤت- شعر بلوچی همراه با تلفظ انگلیسی            

شاعر:  شهداد شه دوست                     

بازنویسی:   محمد نوذری                                   

تهیه،ویرایش،تلفظ و منبع:     سایت جاسک نگر/ نیما نعیمی                                    

تیتَنَلّی ،تیتَنَلّی                     تیتَنَلی مُرگ رُمبُغِ

Titanalli ‘ Titanalli    *** Titanalli Morg Romboghe

سُهر چَمُ سَهمی بُنزُرِ                    چِئغ اَ پلاران اَچِنَی

Sohr Chamo Sahmi Bonzore   ***  Chegh Apalaran Achenay

تِراتی بَران سِئر اَنَبی                 مؤری کَسانِن دانَغان

Terati Baran Sear Anabay ***Muri Kasanen Danaghan

هَر وَقت تَرا مَیل بی، پَ مَن                 هَر وَقت تَرا مَیل بی، رَوَغ

Har VaQt Tara Mayl Bi ‘ Pa Man *** Har VaQt Tara Mayl Bi ‘ Ravagh

بیا تا مِهلَوهِ چِئغَت بُدان                 اَگَه آفَن بُ زَردِ کَدَّحان

Bia Ta Mehlave Cheaghat Bodan *** Agah Afan Bo Zarde Qadahan

چِئغِت بُ مِنی شار دُمُنَین                 کَفؤت سائِت مَنی کَمپَی سَرَین

Cheaghet Bo Neni Shar Domonayn *** Kafut Saeat Mani Kampay Sarayn

 هَر وَقت تَرا مَیل بی، رَوَغ                 کو کو کَنُ خَبَر دَی مَنا

Har VaQt Tara Mayl Bi ‘ Ravagh  *** Ku Ku Kano Khabar Day Mana

گَردَی ، بِزیر تؤشَغا                     مَن دِء کَلَمپُر مِئنتَغَن

Garday ‘ Bezir Tushagha *** Man De Kalampor Meataghan

دَگَه مَن دُرُشتَن مُروارید                 بَلِه دؤستَی نِشانَ گَشان

Daga Man Doroshtan Morvarid ***  Bale Dustay Neshana Gashan

أؤدان کِ اَنَبَن سُرُمبِن کَپتَغَن                بؤرا بَر ،بُلَندُ بارَغئِن

Udan Ke Soromben Kaptaghan *** Bura Bar ‘ Bolando Baraghean

 

ادامه دارد بزودی منتشر خواهد شد.

Copy right 2015-Jask negar.Nmzgroup

تمامی حقوق برای سایت جاسک نگر محفوظ می باشد.و هر گونه کپی برداری در سایت ها ، کتاب ها ،مقالات و غیره پیگرد قانونی دارد.

نظرات +  تماس با ما +  ارتباط با ما + ایمیل ما راه ارتباطی شما با ماست

جاسک نگـــر|نگرشی نو به فرهنگ و ادب بلوچی|

جاسک نگـــر|نگرشی نو به فرهنگ و ادب بلوچی|

آداب و رسوم قوم بلوچ   - بجار یا  کمک در امر ازدواج:

 

یکی از پسندیده ترین و مفیدترین سنتهای قوم بلوچ که در میان شرقی ترین اقوام و ملل کمتر می توان نظیر آن را یافت موضوع بجاراست. بجار یعنی کمک و همراهی مادی با جوان و داماد که می خواهد ازدواج  کند و تشکیل خانواده دهد. هر چند بجار شامل حال غنی و فقیر، هر دو، می شود، ولی مسلم است که عقلاً و دانشمندان بلوچ برای کمک و همراهی با جوان کم بضاعت رسم بجار را عمومیت داده اند تا موجب خجالت جوان محتاج نشود. مبلغ بجار بستگی به میزان توانایی و همت فرد دارد و بیشتر از جانب خویشاوندان است. می تواند نقدی و غیر نقدی مثل فرش، قالی، بز و گوسفند و . باشد.
جاسک نگـــر|نگرشی نو به فرهنگ و ادب بلوچی|

آواها و نغمه ها در فرهنگ و ادب بلوچ- قسمت دوم

نگارش،تهیه و منبع : سایت جاسک نگر (نیما نعیمی)

 

  با توجه به شرایط اقلیمی بلوچستان به دو منطقه اصلی تقسیم شده است.مناطق کوهستانی شمالی که به سرحَد معروف است و مناطق تپّه ای و ساحلی جنوب بلوچستان که مکران نام دارد.و بنادر مهمی از جمله چابهار ،جاسک در آن قرار گرفته است.در سرحد کشاورزی و دامداری و در مکران ماهیگیری و حمل و نقل دریایی  رواج دارد.این تقسیم بندی جغرافیایی و دگرگونی مناسبات اجتماعی و اقتصادی ناشی از آن باعث ایجاد تفاوت هی فرهنگی شده است .از تفاوت در زبان و گویش های مختلف گرفته تا تفاوت در موسیقی.            

  در بلوچستان دو سبک مشخص موسیقی وجود دارد؛موسیقی سرحدی و موسیقی مکرانی.موسیقی مردم سرحد که به دلایل متعدد از اصالت و سادگی بیشتری برخوردار است معمولاً در مراسم سنتی و جشن و سُرور اجرا می شود.در حالی که موسیقی مکرانی که در محتوا و فُرم عمیق تر و متنوع تر از موسیقی سرحدی است.و به سبک های مختلفی از قبیل حماسی،روایتی ،درمانی ،عرفانی و بَزمی تقسیم می شود.                 

 اَکثر نوازندگان بلوچ متعلق به یک یا دو قبیله مشخص هستند و با وجود نقش عظیمی که در فرهنگ و هنر بلوچستان داشتند در مناسبات طبقاتی این قوم در رده های پایین جامعه جای دارند.با این حال تعداد کمی از نوازندگان چیره دست بویژه حماسه خوانان توانای بلوچ محبوبیت ویژه ای در میان مردم به دست می آورند و پهلوان لقب می گیرند.  نام بلوچ در تاریخ همواره با داستان هایی از هجوم بیگانگان ،جنگ و ستیزهای داخلی و صد البته حماسه های قهرمانانه و مقاومت های دلیرانه ی این قوم همراه بوده است.به دلیل فقدان تاریخی مکتوب و مُستند ، این نوازندگان و حماسه خوانان بلوچ بوده اند که شرح و توصیف رویدادهای تاریخی و اجتماعی را در قالب شعر و موسیقی حماسی از نسلی به نسل دیگر منتقل کرده اند.

 روایت موسیقایی سَرگذشت هَمَّل فَرزند جَیهَند یکی از شاهکارهای حماسی بلوچ است که در گنجینه فرهنگی و هنری این قوم جایگاهی ویژه دارند .پانصد سال پیش هَمَّل جوان شجاعی بود اهل مکران که به  تنهایی و با چند قایق کوچک و همکاری تعدادی ماهیگیر به جنگ مان پرتغالی می رود. پرتغالی ها از او شکست می خورند .اما سرانجام او در دریا به دام طوفان و پرتغالی ها می افتد؛و جانش را در راه وطن فدا می کند.                                                                                                                

  بر خلاف تصور نادرستی که بلوچ ها را خشن و انعطاف ناپذیر می دانند .لطافت طبع،اعتقاد و احترام عمیق به عشق و مهر ورزی از جمله ویژگی های بارز این قوم محسوب می شود.شعر و ادبیات بلوچ پر از از حکایت های نقض عاشقانه است که در آن عشق آسمانی و زمینی هر دو از ارزش و اعتبار فراوانی برخوردارند.مردم بلوچ این حکایات و تجربه های عاشقانه را نیز مانند موضوعات فرهنگی و تاریخی بیشتر با زبان موسیقی به آیندگان منتقل می سازند.        

داستان شَی مُرید و هانی یکی از حماسه های عشقی معروف مردم بلوچستان است .گرچه بخش اعظم داستان،شرح ماجرای عشق این دو دلداده است .ولی بسیاری از مناسبات فرهنگی ،ی و اجتماعی بلوچستان بطور موازی برای خواننده و شنوننده به روشنی آشکار می گردد.   

 

Copy right 2015-Jask negar.NMZGroup

تمامی حقوق برای سایت جاسک نگر محفوظ می باشد.و هر گونه کپی برداری در سایت ها ، کتاب ها ،مقالات و غیره پیگرد قانونی دارد.

جاسک نگـــر|نگرشی نو به فرهنگ و ادب بلوچی|

آداب و رسوم قوم بلوچ   - حَشر و مدد:

 

  و مدد به معنی همیاری و تعاون گروهی افراد در کارهاست. تنها زیستن برای فرد بلوچ مفهومی ندارد و تنهایی به منزله نابودی است. از این رو در سیر زندگی و مقابله ای نابرابر با طبیعت خشن آموخته است که همواره در کنار قوم و هم کیشان خود زندگی کند تا از هرگونه گزند و آسیبی در امان باشد. و مدد بیشتر در اموری مانند، ساختن مدرسه، خانه، برنج کاری، درو محصول و ساخت و لایروبی قنوات، سد آبی و دفاع و . دیده می شود.
جاسک نگـــر|نگرشی نو به فرهنگ و ادب بلوچی|

آداب و رسوم قوم بلوچ -   مهمان دوستی

 

مهمان نوازی مردم بلوچستان ریشه در فرهنگ اسلامی آن ها دارد و از این نظر شهره خاص و عام هستند. مهمان دوستی مردم بلوچ خصلتی پسندیده است که در بین همه اقشار غنی و فقیر بلوچ وجود دارد. مهمان نوازی و پذیرایی از مهمان با صمیمیت و احساس خاصی همراه است .
جاسک نگـــر|نگرشی نو به فرهنگ و ادب بلوچی|

نام شعر:    وصف حسن علی محمد قیصر -شعر بلوچی همراه تلفظ

شاعر:   شهمراد کلیر                   

گردآورنده:   محمد بهروجه                              

بازنویسی:   محمد نوذری                                    

تهیه،ویرایش،تلفظ و منبع: سایت جاسک نگر/ نیما نعیمی               

هؤ مَنی ناخؤزاتک دِلُ جانی                 میر حَسَن داتارُ زَراَفشانی

How Mani Nakhuzatk Delo Jani *** Mir Hasan Dataro Zarafshani

اَفَدی راجا گَستَغِ خانی             شاه تَرا بَخشی دینُ ایمانی

Afadi Raja Gastaghe Khani *** Shah Tara Bakhshi Dino Imani

مَجلِسِت بَستَغ ،شَکُ مِهمانی          مَجلِسِت رَنگینُ پُراوانی

Majleset Bastagh ‘ Shako Mehmani*** Majleset Rangino Poravani

َت سَیلِنت کُرسی جاپُنی           اِء پَرَی زِئبِن ، اَستِنِت تَرانی

Siasat Saylent Korsi Japani*** E Pary Zeaben ‘ Astanet Tarani

هَر کَسا نِئستِن چؤشَئن بُرهانی              وَقتِ دیوان بِئیَنت گِرانی

Har Kasa Nesten Chushan Borhani *** VaQte Divan Beayant Gerani

یوسُفِت هَمراهِن سُخَندانی               بَچ تَئی راستِئن باسکِن میزانی

Yusofet Hamrahan Sokhandani *** Bach Taeai Rastean Basken Mizani

وَقتِ کؤشَدَنت مُشکِل تاوانی               مَردُم اَکائَنت نام بَ عُنوانی

VaQte Kushadant Moshkel Tavani *** Mardom Aka-ant Nam Ba onvani

گِئلِت پئشَنت گؤ صاحِب سَروَرانی            چؤ طَبیبِ بَ دَردَی دَرمانی

Gealet Peshant Gu Saheb Sarvarani *** Chu Tabibe Ba Darday Darmani

کار گُشائِن بَ هَر مُسَلمانِ                  یا فَقیــر یا مَـردِ نادانِ

Kar Goshaen Ba Har Mosalmane *** Ya FaQir Ya Marde Nadane

مُشرَف مُندَرَب ،شِرکَت حَمدانی               مؤتَرِت اَستَ ساختِ جاپانی

Moshraf Mondarab ‘ Shrkat Hamdani *** Mutaret Asta Sakhte Japani

سُوارَدَنت سِئت و تاجِر تِهرانی              کامِری پئش کَش بید بُرادانی

Sovaradant Seat o Tajer Tehrani *** Kameri Peash Kash Bid Boradani

شَرّی تا رؤزِ آخِرَ مانی               شاعِر نَی مُلا ، نَی قُرآنَ وانی

Shar’ri Ta Ruze Akhara Mani*** Shaer Nay Mola ‘ Nay Qorana Vani

دادی اَلؤتِ ، گَر تَ میزانی              یَک گِراتی ، نَی جِنس اَرزانی

Dadi Alute ‘ Gar Ta Mizani *** Yak Gerati ‘ Nay Jens Arzani

                         نوکیــا، اَصلی تِلِفانــا

   Nokia ‘ Asli Telefana                       

 

Copy right 2015-Jask negar.Nmzgroup

تمامی حقوق برای سایت جاسک نگر محفوظ می باشد.و هر گونه کپی برداری در سایت ها ، کتاب ها ،مقالات و غیره پیگرد قانونی دارد.

نظرات +  تماس با ما +  ارتباط با ما + ایمیل ما راه ارتباطی شما با ماست

جاسک نگـــر|نگرشی نو به فرهنگ و ادب بلوچی|

آداب و رسوم قوم بلوچ  - قــول:

 

 چنانچه بلوچ به کسی قول بدهد، نباید هیچگاه به قول خود بی تعهد باشد و از این رو به قول خود وفادار است و این وفاداری و تعهد آنقدر زیاد است که به صورت ضرب المثل در آمده است:  «بَلؤچَی سَر اَرَپت ،کاولِ اَنَرپت »یعنی بلوچسرش از بدنش جدا می شود ولی بد قولی نمی کند.
جاسک نگـــر|نگرشی نو به فرهنگ و ادب بلوچی|

 آواها و نغمه ها در فرهنگ و ادب بلوچ- قسمت اول

 

نگارش،تهیه و منبع : سایت جاسک نگر (نیما نعیمی)

 

آن گاه که پروردگار به خلق جهان همّت گماشت،بلوچستان را از پس مانده های آن آفرید.چه این ضرب المثل کهن بلوچی را صحت و اعتباری باشد ،چه نه! این سرزمین خشک پهناور، بلوچستان نام دارد و مردم دلیر و وطن دوستش بلوچ خوانده می شوند.   

شناخت این مردم بیش از هر روش دیگری از طریق آشنایی با شعر و هنر دیرینه موسیقی شان امکان پذیر است. مجاورت بلوچستان با خلیج فارس و دریای عمان این منطقه را از اهمیت ویژه ای برخوردار می سازد.بلوچستان سرزمین تضادها و تناقض هاست ،با کوه هایی بلند و دشت هایی پهناور و عقیم که فرسنگ ها در دل کویر پیش رفته اند.گاهی هم اگر باران یاری کند زمین های حاصلخیز و سبز دیده می شود.شاید وجود همین تنوع و تفاوت های چشمگیر است که به این سرزمین زیبایی ویژه می بخشد.و نقشی مهم در خلق سبک های متنوع موسیقی و نغمه های کم نظیر این سرزمین ایفا می کند.آنچه انسان را به شگفتی وا می دارد این است که چگونه در جایی که وجود شن بادها ،طوفان های مهیب و خشکسالی های پی در پی آن را به سرزمینی خشن و متخاصم مبدل ساخته،می شود زیباترین ترانه ها و نغمه های موسیقی جهان را شناخت.اگر چه نام بلوچ و بلوچستان در ادبیات و اسناد تاریخی کهن به چشم می خورد اما به تأیید پاره ای از مورخان تنها در قرن هجدهم میلادی بود که مردم بلوچ به نوعی هویت واقعی ملّی دست یافتند.                                                                          

 اگر چه همه ی آن ها با کوچی اجباری به این منطقه رانده شده بودند.امّا به تدریج در اینجا ماندگار شدند و شعر و موسیقی شان رنگ خُلق و خوی طبیعت این ناحیه را گرفت.بنابراین با وجود آنکه صحبت کردن به زبانی واحد عامل اصلی وحدت ملی بوده اما موسیقی و شعر نقش عمده در ترویج فرهنگ و هنر مردم بلوچ داشته است.بنابراین با وجود آنکه صحبت کردن به زبانی واحد عامل اصلی وحدت ملّی بوده اما موسیقی و شعر نقش عمده در ترویج فرهنگ و هنر مردم بلوچ داشته است.      در بلوچستان به علت فقدان تاریخی مکتوب،شعرا و موسیقی دانان بلوچ به آفرینش ترانه های حماسی و موسیقی روایتی پرداخته اند.به این طریق آداب و رسوم رویدادهای مهم تاریخی و ی و ماجراهای عشقی  و بسیاری دیگر از مسائل اجتماعی دیگر توسط خوانندگان و نوازندگان بلوچ سینه به سینه روایت شده است.  

موسیقی بلوچ بر خلاف موسیقی بسیاری از اقوام دیگر منحصر به اجرا در مراسمی خاص و از پیش تعیین شده نیست ،بلکه فرد را از هنگام تولد تا مرگ همراهی می کند.           

 قیچک یا سُرؤد کامل ترین و تواناترین ساز موسیقی بلوچ است .وسعت صوتی و امکانات گسترده ی نواختن آن،این ساز را از محبوبیت فراوانی در میان نوازندگان بلوچ برخوردار نموده است.قیچک یا سُرؤد دارای سه سیم فلزی و یک سیم هم خوان از جنس روده است که اغلب مانند ویولُن کوک می شود.سُرؤد نوازان ماهر ،محبوبیت و احترام خاصی در میان مردم بلوچ دارند. بِنجو ،سازی است که در گذشته به طور گسترده از آن استفاده می شد.برای مدت زیادی از حوزه ی موسیقی بلوچی ناپدید بود .اما در سال های اخیر این ساز دوباره بازگشتی مؤثر و گسترده داشته است.و نوازندگان بلوچ با بهینه سازی و کشف تکنیک های نوازندگی، بار دیگر اقدام به استفاده و رواج آن در موسیقی بلوچی کرده اند.               

دونِلی ،ساز بادی کمیابی است که نواختن آن بسیار دشوار است و تنها عده محدودی از نوازندگان بلوچ آن را می نوازند.نِل یا نَی سمت راست با هفت سوراخ ،نغمه ی اصلی را می نوازد و نِل سمت چپ با هشت سوراخ ، برای اجرای نُت پایه و به صورت واخ وان استفاده می شود.استاد محمد اِسپَندار  یکی از ماهر ترین و با تجربه ترین نوازندگان دونِلی در استان سیستان و بلوچستان برای بسیاری از علاقه مندان موسیقی در ایران شناخته شده است.

 

Copy right 2015-Jask negar.NMZGroup

تمامی حقوق برای سایت جاسک نگر محفوظ می باشد.و هر گونه کپی برداری در سایت ها ، کتاب ها ،مقالات و غیره پیگرد قانونی دارد.

جاسک نگـــر|نگرشی نو به فرهنگ و ادب بلوچی|

آداب و رسوم قوم بلوچ  - میارجلی (پناهنده پذیری):

میار و باهوت به معنای پناهنده شدن به کسی و میارجلی به معنی پناهنده پذیری است اگر شخصی گناهکار یا مظلومی به علت ترس از جان، محل ست خود را ترک گوید و به سردار یا طایفه قوی تر پناه برد و از او طلب پناهندگی و حمایت کند، او نیز با سنجیدن جوانب، پناهنده را قبول می نماید. ابتدا پناه دهنده سعی می کند با وساطت مشکل پناهنده خود را با طرف مقابلش حل و فصل نماید. چنانچه این روش موثر نیفتاد، پناه دهنده تا پای جان از پناهنده خود در مقابل دشمنانش دفاع خواهد کرد.

جاسک نگـــر|نگرشی نو به فرهنگ و ادب بلوچی|

رِگداس در لفظ بلوچی یا مِنداس

نگارش و تهیه: عبدالله بهروجه

بازنویسی،ویرایش و منبع : سایت جاسک نگر (نیما نعیمی)

 

یکی از شخصیت های افسانه ای مردم جاسک و دیگر ساحل نشینان جنوب ،زنی به نام اُم الداس یا رِگداس است .او در کوه ها و بیابان ها و جاهای خلوت وجود دارد.رگداس به سمت شهرها و آبادی ها کمتر می آید و بیشتر نیمه های شب نمایان می شود.این زن در کمین مردان می نشیند. دو قسمت ران های او همانند اره (داس مانند)است.رِگداس زنی خوش قد و قامت ،زیبا و دل فریب است ؛بوی خوش و عطرآگین از جانب او می آید ،او با برق چشمان خیره کننده اش و خنده ای که بر لب دارد هر مردی را دیوانه وار به دنبال خود می کشاند .آرام آرام راه می افتد و شکار خود را به سوی خلوتگاهی می برد .آنگاه خود را برای نزدیکی با مرد آماده می کند.مردی که به دنبال رِگداس آمده ،اگر از این زن شناخت کافی داشته باشد راهی گریزی نیست، جز اینکه مشتی خاک یا خاکستر در چشمان رِگداس بپاشد و فوراً از آن محل بگریزد.گفته می شود اگر مردی اسیر او شود با ران های اره مانند خود، فشاری بر او وارد می کند و آن مرد را می کُشد.                                                  

دکتر غلامحسین ساعدی در کتاب اهل هوا درباره ی موجودات افسانه ای سواحل جنوب از چند شخصیت افسانه ای نام می برد از جمله اُم المِداس(رِگداس)که موجودی است خیالی و از دریا بیرون می آید و انسان را از بین می برد.و اشاره می کند این شخصیت همان  رِگداس است.در مورد شخصیتی به نام مِنداس (رِگداس) نیز چنین می نویسد:به شکل زن بسیار زیبا و جوانی است که ران های اره مانند دارد و در کوه ها همیشه آواره می گردد.بسته ای جواهر و طلا هم همراه دارد که هیچ وقت از خود دور نمی کند .مردها خیلی زود شیفته رِگداس می شوند و هرگاه او را ببینند دنبالش راه می افتند .رِگداس خیلی زود نرم می شود و روی خوش نشان می دهد و برای هم خوابگی،مرد جوان را به خرابه ای می کشاند .بسته جواهراتش را زیر سرش می گذارد و می خوابد .اگر مردی چیزی در مورد رِگداس شنیده باشد و حدس بزند با کی طرف است ، باید یک مشت خاک یا خاکستر را از زمین بردارد و در لحظه ای که رِگداس روی زمین خوابیده به چشمانش بپاشد.آن وقت بسته جواهرات می تواند برداشته و فرار کند.اما اگر مرد غافل و بی خبر باشد و طمع هم خوابِگی بکند ،رِگداس او را وسط دو پای خود گرفته ،با جفت ران هایش مرد را از وسط دو نصف می کند.در روزگاران قدیم گفته اند:معمولاً روز چهارشنبه رِگداس به سراغ مردی که تنها خوابیده ، می آید و با او معاشقه می کند و به سمت دریا می کشاند.مردانی گرفتار رِگداس می شوند که تمایل رفتار جنسی آنان شدید باشد و چون نمی توانند بر نیروی و غریزی خود غلبه کنند در دام این زن گرفتار می شوند.              

در اساطیر یونانی شخصیتی به نام لیلیث وجود دارد .یونانی اعتقاد دارند یک زن نیمه انسان و نیمه حیوان وجود دارد که می آید مردهای خفته در عالم خواب را، فریب می دهد و آن مرد را در حال معاشقه به قعر دریا می برد.                                                                                  

 به طور کلی موجودات افسانه ای که در ذهن مردمان هر قوم وجود دارد ،مطابق با درک واقعیت هایی است که آنان از محیط پیرامون خود دارند و بیانگر تلاش آدمی برای غلبه بر عناصر و نیروی طبیعی است.

 

Copy right 2015-Jask negar.NMZGroup

تمامی حقوق برای سایت جاسک نگر محفوظ می باشد.و هر گونه کپی برداری در سایت ها ، کتاب ها ،مقالات و غیره پیگرد قانونی دارد.

نظرات +  تماس با ما +  ارتباط با ما + ایمیل ما راه ارتباطی شما با ماست

 

جاسک نگـــر|نگرشی نو به فرهنگ و ادب بلوچی|

ویژگی های قومی مردم بلوچ در بلوچستان

ایران کشوری است بزرگ، با تمدن و فرهنگ غنی و دیرینه ای کهن، که اقوام مختلف با فرهنگ ها و باورهای مخصوص به خود در آن زندگی می کنند. بلوچ ها یکی از اقوام اصیل و شناخته شده ایرانی هستند که به زبان بلوچی تکلم می کنند و بیشترین جمعیت آنان در سه کشور ایران، پاکستان و افغانستان بسر می برند. بنابراین، بلوچ ها نیز از اقوام اصیل، با سابقه و شاخص ایرانی و دارای نوعی فرهنگ و باورهای خاص و متفاوت اند. لازم است ابتدا کلیاتی از ویژگی های خاص قوم بلوچ برشمرده شود و سپس چند ویژگی شاخص که این قوم را از دیگر اقوام متمایز می سازد بیان گردد:

بلوچ ها انسان هایی آزاده، مهمان نواز، راستگو، ناموس پرست، دلیر و شجاع، سخت کوش و جنگجو هستند. مردم بلوچ به تاثیر از شرایط خاص محیط خویش، استوار، بردبار و با حداقل امکانات زندگی می کنند و شاید تحمل آنها در برابر مشکلات و سختی ها، در هیچ یک از طوایف ایران وجود نداشته باشد. آنان در دوستی ثابت قدم و وفادارند و در دشمنی سرسخت و انتقام جو .
مردم بلوچستان سخت پایبند به اعتقادات مذهبی و دینی خویش اند. نماز را به موقع و با جماعت به جا می آورند و در سخت ترین شرایط روزه می گیرند و شکستن روزه را گناهی بزرگ می شمارند. و  در میان اعیاد مذهبی بیشتر از همه برای عید فطر و قربان اهمیت قائل هستند و با توجه به معتقدات مذهبی خود تشریفات ویژه ایی برای این دو عید مقرر می دارند.

جاسک نگـــر|نگرشی نو به فرهنگ و ادب بلوچی|

تاریخ و جغرافیای بلوچستان
سرزمین بلوچستان با مساحتی حدود 175000 کیلومتر مربع در جنوب شرقی ایران واقع و بین دو عرض جغرافیایی 25 الی 32 درجه عرض شمالی و 58 الی 70 درجه طول شرقی از نصف النهار گرینویج گسترده شده است. از شمال به سیستان و افغانستان، از شرق به پاکستان، از جنوب به دریای عمان و از غرب به کرمان  و هرمزگان محدود است.

علیرغم وجود تفاوت هایی در جغرافیای طبیعی، بلوچستان بطور کلی سرزمینی خشک و لم یزرع و گرم است که درجه حرارت متوسط آن به  چهل درجه سانتیگراد می رسد. میزان بارش در آن کم است و تنها منابع آن قنات ها و کاریزهایی یا چاه هایی هستند که از آب زیرزمینی تغذیه می شوند.  در نتیجه این شرایط طبیعی، میزان پراکندگی جمعیت در آن بالاست و مناطق مسی در فاصله های طولانی از یکدیگر قرار دارند. به لحاظ هوای گرمسیری بیشتر درختان این پهنه خرما و مرکبات اند. چون آب و هوای این منطقه شباهتی بسیار نزدیک به آب و هوای هندوستان دارد، درختانی چون انبه، نارگیل، موز، انجیر و تمبر هندی، خربزه درختی و . در بلوچستان پرورش می یابند و به سبب استعداد طبیعی خاص این منطقه، به آن هندوستان کوچک نیز می گویند.
سابقه تاریخی این سرزمین بسیار زیاد است و قدمت آن را بین هشت تا ده هزار سال می دانند. بر پایه کتیبه ها و کتاب های قدیمی، بلوچ و بلوچستان پیش از اسلام وجود داشته است، به گونه ای که در کتاب دینی یهودیان، تورات از بلوس پسر نام برده شده است. محققان نیز بلوچ را فارسی شده کلمه بلوس می دانند. در کتیبه های میخی داریوش بزرگ در بیستون و تخت جمشید، سرزمینی که امروزه بلوچستان نام دارد، به اسم ماکا یا مکه یاد شده است.                                                                                                             اسکندر مقدونی بلوچستان را ردرزیا ثبت کرده است. اما قرن ها سرزمینی کنونی بلوچستان مکران نامیده می شده و جهانگردان عرب نیز از آن بنام مکران یاد کرده اند.
عده ای سرزمین بلوچستان را از نقاطی می دانند که بر سر راه مهاجرت آفریقاییان به آسیای جنوب شرقی بوده است. شاید به همین دلیل است که آثاری از نژاد سیاه پوست در منطقه دیده می شود. البته گروهی معتقدند وجود مردم سیاه در منطقه جنوبی بلوچستان به این دلیل است که زمانی در آنجا جمعیت بومی زندگی می کردند که با سیاهان آفریقا و هند شرقی پیوند داشتند. اما اغلب مورخان متفق القول اند که اقوام دراویدی قبل از آمدن آریایی ها در بلوچستان ساکن بودند. در ریگ ودا کتاب مقدس هندوها، از هجوم طوایف آریایی به دراویدی ها روایت شده است.
پیشینیان قوم بلوچ، چنانکه موقعیت ژئو پولیتیک مکران مشخص می سازد، بیانگر شناخت و بینش ی بلوچ هاست که منطقه ای را انتخاب کرده اند که از شرق به هند و از جنوب به دریای عمان و اقیانوس هند و از شمال به خراسان متصل است. این منطقه در مسیر تردد تجار و پیشه وران و بازرگانان بین المللی قرار گرفته که بازرگانان هندی جهت امرار معاش و تجارت از این مسیر به سوی سرزمین ایران، عراق، شام، حجاز و اروپا می گذشتند.
جاسک نگـــر|نگرشی نو به فرهنگ و ادب بلوچی|

موجودات افسانه ای دریای جنوب ایران

نگارش و تهیه: عبدالله بهروجه

بازنویسی،ویرایش و منبع : سایت جاسک نگر (نیما نعیمی)

*اَکوان دیو

*رِگداس یا مریمداس

*انشرتو

*بابای دریا( زِرَی تیح)

*بو سلامه

*پری دریایی

*جزیره متحرک

*جن زیر آبی

*خرچنگ عجیب

*عروس دریایی

*گاو ماهی

*مادر دریا

*ماهی آدمخوار

*مَنتول پَو

*هیولای قنات(چاه)   هایِه گؤ

 

Copy right 2015-Jask negar.NMZGroup

تمامی حقوق برای سایت جاسک نگر محفوظ می باشد.و هر گونه کپی برداری در سایت ها ، کتاب ها ،مقالات و غیره پیگرد قانونی دارد.

نظرات +  تماس با ما +  ارتباط با ما + ایمیل ما راه ارتباطی شما با ماست

 

جاسک نگـــر|نگرشی نو به فرهنگ و ادب بلوچی|

نام شعر:    شماره4-شعر بلوچی همراه با تلفظ انگلیسی

شاعر:   احمد شاه قیصری                    

گردآورنده:   محمد بهروجه                              

بازنویسی:   محمد نوذری                                            

تهیه،ویرایش،تلفظ و منبع: سایت جاسک نگر/ نیما نعیمی               

سَر مَنی نِشتَغ مُ یَکبُنی مؤرتئن           

                               سَر کَن هؤ سارتئن کؤش گُلُ مؤرتئن

Sar Mani Neshtagh Mo Yakboni Murtun***Sar Kan Hu Sartean Kush Golo Murtun

دَستکِشِ جُنگینان بِدَی دُرؤتِ                    

                                    اِد نَیَن راجی واجَهِش هؤتِ

Dastkeshe Jonginan Beday Dorute*** Ed Nayn Raji Vajahesh Hute

رَپتَن خَلیجان کِ جَمع کَنَن نؤتِ             

                                  پِئشیئن رؤچ کِ لؤغ اَدَن تَکّی

Raptan Khalija Ke Jam Kanan Nute*** Peashiean Ruch Ke Lugh Adan Takki

دُزدُ اَشــرارُ فـاریُ سَـکّی                     

                            کَسا فَدی جُنگئن تَر نَکُد حَقی

Dozdo Ashraro Fario Sakki *** Kasa Fadi Jongean Tar Nakod HaQi

نَ سَر جَمیع راج نَ داچی صَدان یَکّی        

                                          پِئشتِر مَنی نام مُ دَفتَران اَستَ

Na Sar Jamie Raj Na Dachi Sadan Yakki *** Peashter Mani Nam Mo Daftara Asta

مُ جَـوازاتا شُـرطَهَ وانـتَد                   

                            وَنتی مَن زَهران گؤ شارگَهی شِئخا

Mo Javazata Shortaha Vantad *** Vanti Man Zahran Gu Shargahi Sheakha

                         کِ حُکمِ اَرَندَین بِ نَصیب پئشا

Ke Hokme Arandayn Be Nasib Peasha                      

Copy right 2015-Jask negar.Nmzgroup

تمامی حقوق برای سایت جاسک نگر محفوظ می باشد.و هر گونه کپی برداری در سایت ها ، کتاب ها ،مقالات و غیره پیگرد قانونی دارد.

نظرات +  تماس با ما +  ارتباط با ما + ایمیل ما راه ارتباطی شما با ماست

جاسک نگـــر|نگرشی نو به فرهنگ و ادب بلوچی|

جاسک نگـــر|نگرشی نو به فرهنگ و ادب بلوچی|

نام شعر:    وصف عبدالله ابراهیم حسن-شعر بلوچی همراه تلفظ

شاعر:   احمد شاه قیصری                    

گردآورنده:   محمد بهروجه                              

بازنویسی:   محمد نوذری                                            

تهیه،ویرایش،تلفظ و منبع: سایت جاسک نگر/ نیما نعیمی               

نام رَحمانَی ، سورَعان پِئشِن                لائِقی مَردانی صَفات اِئشِن

Nam Rahmanay ‘ Sura-an Peashen***LaeQi Mardani Safat Eashen

اَز فَدی قؤما عبدالله گِئشِن                     مَجلِسِ بَستَغ زیاد اَدا نانا

Az Fadi Quma Abdollah Geashen***Majlese Bastagh Ziad Ada Nana

بَ فَدی راجا کَن فَدا جانا                    کَندَغُ گِئل گَپ پَری مانی

Ba Fadi Raja Kan Fada Jana*** Kandagho Geal Gap Paray Mani

جاگاهِ داشتَغ شئر حُسَین خانی                 عَقلِ بازِن، صاحِب صَبرِن

Jagahe Dashtagh Shear Hosayn Khani***AQle Bazen ‘ Sahebe Sabren

بَ فَدی مَردیُ قُدرَتا زَبرِن                   باز وَزندارُ خَیلی سَنگینِن

Ba Fadi Mardio Qodrata Zaren *** Baz Vazndaro Khayli Sanginen

چؤ کِ وَردِ مَی چَمّا رَنگینِن              تَئی نِئکی و خُبی مَی دِلا نَقشِن

Chu Ke Varde May Chamma Ranginen***Taeai Neaki o Khobi May Dela NaQshen

                             چؤ آسِمی پُلِّ بؤ تَئی فَشِن

          Chu Asemi Polle Bu Taeai Fashen                 

                

Copy right 2015-Jask negar.Nmzgroup

تمامی حقوق برای سایت جاسک نگر محفوظ می باشد.و هر گونه کپی برداری در سایت ها ، کتاب ها ،مقالات و غیره پیگرد قانونی دارد.

نظرات +  تماس با ما +  ارتباط با ما + ایمیل ما راه ارتباطی شما با ماست

جاسک نگـــر|نگرشی نو به فرهنگ و ادب بلوچی|

جاسک نگـــر|نگرشی نو به فرهنگ و ادب بلوچی|

نام شعر:    سفر به اُردن برای مراجعه به پزشک-شعر بلوچی همراه باتلفظ

شاعر:   شهمراد کلیر                     

گردآورنده:   محمد بهروجه                              

بازنویسی:   محمد نوذری                                            

تهیه،ویرایش،تلفظ و منبع: سایت جاسک نگر/ نیما نعیمی               

بیائت جیهَرا نؤدان زِریان                  سَماعی بَستَغئن تَرهؤران جِریان

Biaeat Jihara Nudan Zerian***Samai Bastaghean Tarhuran Jerian

بِزیرِت قِصَهُ گالان دِلیان                 بِدِت گِرَندا و بَرقان مؤسُمیان

Beziret Qesao Galan Delian***Bedet Geranda o BarQan Musomian

چَغَل بِد،دَشتُ دَنان سَیلِهی آن                  گیاوانا بِرِت مُلکا مَنیا

Chaghal Bet ‘ Dashto danan Saylehi An ***Giavana Beret Molka Mania

کِشارا آف کَنِت رِئچ مادَغیان              وَرِت آوادا تُرُندِئن شَرطَهیان

Keshara Af Kanet Reach Madaghian***Varet Avada Torondean Shartahian

بِرِت بَ قِبلَها بَرِّ نَبیا                      سَلامان سَر کَنِت أهلا مَنیا

Beret Ba Qeblaha Barre Nabia*** Salaman Sar Kanet Ahla Mania

عُمانا تا خَلیجا سَرجَمیعا                   نَصیب و قِسمَتا سَر بَر سَریعا

Omana Ta Khalija Sar Jamia ***Nasib o Qesmata Sar Bar Saria

مَن أؤدان نِشتَغان گؤ اَجنَبیان                سَرا رؤچ وادُ گَندوح دُختَریان

Man Udan Neshtaghan Gu Ajnabian***Sara Ruch Vado Ganduh Dokhtarian

اَگِندان چاردَهی ماهِ گَریا                    کَسان زاد،گؤ دَستَی مَنگَلیا

Agendan Chardahi Mahe Garia*** Kasan zad’ Gu Dastay Mangalia

کِ پؤشَنت لِبسُ دِرِئسان عَسکَریان             دِرئسان پؤش کَنَنت جئشی حَکَمیان

Ke Pushant Lebso Dereasan Askarian *** Dereasan Push Kanant Jeashi Hakamian

چیزِئش رائدُ،چیزء نَقیبَن              سَلامِ شَشتادَغَنت شَکِ تَئیا

Chizeash Raeado’ Chize NaQiban ***Salame Shashtadaghant  Shake TAia

بِچاری عَبدُالله رَندا مَنیا                    تَ مَیلی تَنگ دِلا چُکان مِنیا

Bechari Abdolah Randa Mania ***Ta Mayli Tang Dela Chokan Menia

 کِ مَحمَد کَستِرِن اَ حَسَنیا              سُحاک تَ رُقصَتان سالِ فَدیا

Ke Mahmad Kasteren A Hasania***Sohak Ta RoQsatan Sale Fadia

سُمئِل گؤ تُفَنگا اَفسَریا                 کَمالیا ائرکَنت لؤغَی دَفیا

Somoeal Gu Tofanga Afsaria***Kamali Ear Kant Lughay Fadia

کِ هَفتَگِ بِل،مُ خَطَین شارگَهیا              کُلؤزَر گَردِش و سَیلا شَفیا

Ke Haftage Bel’Mo Khatayn Shargahia***Koluzar Gardesh o Sayla Shafia

                                   دِگَر بَ وادُ گَندوحا کَجیــا

Degar Ba Vado Ganduha Kajia                                   

 

Copy right 2015-Jask negar.Nmzgroup

تمامی حقوق برای سایت جاسک نگر محفوظ می باشد.و هر گونه کپی برداری در سایت ها ، کتاب ها ،مقالات و غیره پیگرد قانونی دارد.

نظرات +  تماس با ما +  ارتباط با ما + ایمیل ما راه ارتباطی شما با ماست

جاسک نگـــر|نگرشی نو به فرهنگ و ادب بلوچی|

جاسک نگـــر|نگرشی نو به فرهنگ و ادب بلوچی|

جاسک نگـــر|نگرشی نو به فرهنگ و ادب بلوچی|

جاسک نگـــر|نگرشی نو به فرهنگ و ادب بلوچی|

جاسک نگـــر|نگرشی نو به فرهنگ و ادب بلوچی|

جاسک نگـــر|نگرشی نو به فرهنگ و ادب بلوچی|

جاسک نگـــر|نگرشی نو به فرهنگ و ادب بلوچی|

جاسک نگـــر|نگرشی نو به فرهنگ و ادب بلوچی|

جاسک نگـــر|نگرشی نو به فرهنگ و ادب بلوچی|